Sosyal fobi ve çekingenlikten nasıl kurtulurum?

Merhaba,

Sosyal fobi, kişilerin birden fazla ortamda değerlendirme kaygısına bağlı olarak sürekli korku içinde yaşaması ve bu ortamlarda yoğun heyecan ve sıkıntı yaşayacaklarını düşündükleri için kaçınma davranışları sergileme durumunun sıklıkla yaşandığı bir kaygı bozukluğudur.

Bu fobiye sahip kişiler girdikleri birçok ortamda rezil olacaklarına, yanlış bir şey söyleyeceklerine, gülünç duruma düşeceklerine ve yargılanıp küçük düşeceklerine dair yoğun endişe duyarlar. Bu kişiler, başkalarıyla etkileşimde bulunmaktan ve başkalarının yanında herhangi bir performans sergilemekten yoğun kaygı duyarlar.

Örneğin;

• Sınıfta söz almaktan
• Yeni insanlarla tanışmaktan
• Bir ortamda hakkını savunmaktan
• Yanlış söylenen bir şeyin doğrusunu söylemekten
• Bir konuda fikrini belirtmekten
• Yanlış aldığı bir ürünü değiştirmekten ve iade etmekten ciddi düzeyde kaçınırlar.
• Bazı durumlarda söz almaları zorunluluk olduğunda ise;
• Yoğun bir terleme
• Yüzde kızarma
• Seslerinde neredeyse duyulamayacak kadar kısılma
• Seste titreme
• Söylenecekleri unutma
• Konuşmayı yarıda kesip bir bahaneyle ortamdan uzaklaşma gibi durumlar gözlenebilmektedir.
• Hatta bazı durumlarda kaygıları o kadar yoğun olur ki rezil olacaklarını düşündükleri için başkalarının yanında yemek yemekten ve bir şey içmekten dahi kaçınabilirler.

Bu yaşantılar bireylerin hayatını olumsuz etkilemekte ve kişiler arası ilişkilerine zarar vermektedir. Çünkü sosyal fobiye sahip olan kişiler, girdikleri ortamda neler konuşulduğundan ve diğerleriyle ilgilenmekten ziyade kendilerine ve söyleyeceklerine odaklanarak vakit geçirmektedirler. Çoğunlukla da dikkati üzerlerine çekmemek için ortamda yokmuş gibi davranabilmektedirler.

Sosyal fobiye sahip kişilerin anksiyetelerini arttıran durumlar nelerdir?

• Toplum içinde soru sormak ya da konuşma yapmak
• Telefonda görüşme yapmak
• Halka açık tuvaletleri kullanmak
• İnsanlarla yakın etkileşime girmek
• İnsanların dikkatini üzerine çekmek
• Başkalarının önünde performans sergilemek (örneğin; yazı yazmak)
• Diğer insanların yanında bir şey yemek ya da içmek

Birkaç tavsiye vermek gerekirse;

• Sosyal fobinin belirtilerini kendinizde gözlemlemeye başladığınızda derin ve kontrollü olacak şekilde diyafram nefesi almayı deneyebilirsiniz. Nefes egzersizinin sosyal hayatınızda daha sık aklınıza gelebilmesi için yalnızken sıkça pratiğini yapmak daha faydalı olacaktır.
• Sosyal ortamlarda bulunduğunuzda aklınıza gelen olumsuz düşünceleri fark ederek zihninizi daha gerçekçi düşünmeye yönlendirebilirsiniz.
• Bu fobiye sahip kişiler, diğerleriyle iletişime geçtiklerinde çoğunlukla başlarına gelebilecek en kötü senaryoları hayal edip söyleyecekleri her cümleyi tüm detaylarıyla düşünmeye eğilimlidirler. Bu gibi durumlarda kendilerini bu düşüncelerden uzaklaştıracak alternatif düşünceler üretmeleri daha sağlıklı olacaktır.
• Bu rahatsızlığa sahip kişilerin tüm odakları sıklıkla kendilerinde olabilmektedir. Bu da kişilerin panik ve kaygı düzeyini arttırabilen unsurlardan biridir. Bu nedenle dikkatlerini başka durum, olay, kişi veya yere yöneltmeleri daha faydalı olacaktır.

Sosyal fobi, tedavisi olan bir hastalık olarak bilinmektedir. Psikiyatri hekimleri uygun gördüğü taktirde ilaç tedavisi uygulanabilmektedir. İlaç ve psikoterapi tedavisinin birlikte uygulandığı durumlarda iyileşme oranları oldukça yüksek olmaktadır. Gevşeme eğitimi, durumla baş etmek için kullanılan davranışların değiştirilmesi, sosyal beceri eğitimi gibi birçok teknik tedavilerde sıklıkla uygulanmaktadır. Yardım alınmadığı durumlarda bu rahatsızlığın uzun süre boyunca devam ettiği bilinmektedir. Bir uzmana görünmenizi tavsiye ederim.

Sağlıcakla kalın,

Uzman Klinik Psikolog Zübeyde Ezgi Horzum