Köpekler; bekçilik, arama kurtarma ve polis teşkilatında olmak üzere birçok alanda bizlere yardımcı olan sadık dostlarımızdır. İşte sadakat timsali dostlarımızın geçmişi:
Kurtlarla köpeklerin bağı nedir? Kurtlar köpeklerin atası mıdır?
Kurtlar, köpeklere kıyasla çok daha güçlü çeneye ve vücuda sahip vahşi hayvanlardır. Köpekler ise evcilleşmiş ve hâliyle daha uysal canlılardır. Öncelikle kurt, canis lupus adını verdiğimiz bir türdür. Köpekler de bu aileden gelmektedir. İnsanlar, 20.000-30.000 yıl önce yerleşik hayata geçtiğinde aç kurtlar, insanların kamplarına sızıyor ve bebekleri öldürüyorlardı. Ancak genetik olarak uysal olanları insanlara saldırmıyordu. Hâliyle insanlarla ilişkileri iyiydi. Onlar, insanlar tarafından beslendiler ve fark edildi ki kampı diğer yırtıcı hayvanlara karşı korumaya başladılar. Bu durum, onlarla insanların bir arada yaşamalarını daha da güçlendirdi. Uysal olanların yavruları da uysal olduğundan ve doğada yaşama gereksinimleri azaldığından giderek evcilleşmeye başladılar.
Bir hayvanın uysal olması onun açısından pek de iyi değildir
Her canlı, başka canlıları yiyerek hayatta kalır. Bu doğanın değişmez bir kanunudur. Agresif hayvanların tehlikeli davranışlar sergilemesi, türünün devamlılığı için esastır. Uysal hayvanlar ise risk alarak diğer canlılara yaklaşmaya imtina etmezler ve bu durum bazen yaralanmalarına hatta ölmelerine neden olabilir. Mesela bazı sokak kedileri insanlara güvenir ve yaklaşırken bazıları ise uzak durmayı tercih eder. Uzak duranlar, aslında soğukkanlı değil, hayatta kalma isteklerinin daha yüksek olmasından bu davranışı sergilemektedirler.
Madem kurtlar köpeklerin atası, neden köpekler kurtlar kadar güçlü ve zeki değil?
Bugün gördüğünüz bütün kuş türlerinin ataları dinozorlardır. En küçük serçeden, en büyük kartala kadar hepsinin milyonlarca yıl önceki hâlleri dinozordur. Evrimin hangi istikamette ilerleyeceği çevresel faktörlere göre değişiklik gösterir. Evrimsel süreçte bir canlının giderek daha güçlenmesi şart değildir. Kurtlar, evcilleşmeye başladıktan sonra vahşilik özellikleri de seyrelmeye başlamıştır. Ancak agresif olanları ve bugün torunlarının hâlâ ormanlarda dolaştığı kurtlar ise avlanarak hayatlarını idame ettirdiklerinden daha yüksek zekâya, daha güçlü çene ve bedene sahiptir. Öyle de olmak zorundadırlar.
Köpek türlerinin hızla çoğaltılması: Yapay Seçilim
Evcilleşen kurtların bir kısmı farklı coğrafyada farklı beden özelliklerine sahip oldular. Ancak bugün köpek türlerinin %90'dan fazlası 1800'lerden sonra ortaya çıkmıştır. Yani 200 yıldan önce aslında çok az köpek türü vardı ve bunlar doğal seçilimle evrimleşmiştiler. Fakat insanlar, köpeklerin genleri üzerinde oynama yaparak çok daha farklı türler ortaya çıkardılar. Mesela laboratuvar faciası olan pitbull cinsi köpek bunlara bir örnektir. Yapay seçilim, köpekler üzerine o denli tatbik edildi ki, bugün kediden daha küçük boyutlarda köpek türleri olabildiği gibi 90 kiloya varan ağırlığa sahip çok daha büyük köpek türleri de vardır. Hatta bu köpek türleri arasında çiftleşmek bile imkânsız hâle gelmiştir.
Peki insanlar neden köpeklerin genleriyle oynadılar?
Köpekler, insanlar tarafından sevilen canlılardır. Ayrıca iyi bir bekçi ve yoldaştırlar. Çeşitli alanlarda kullanılmak ve merak üzerine birçok köpek üzerinde oynama yapılmıştır. Günümüzde sadece birkaç köpek türü doğal seçilim yoluyla evrimleşmiştir. Birçoğu, laboratuvar deneyleri sonucunda değişen genetikle farklı şekil ve özelliklere sahip olmuştur.
25 bin yıl öncesine dönelim tekrar... Köpek ve diğer hayvanların evcilleşmesinin insanlara bir zararı oldu mu?
Sadece köpekler değil; koyun, inek gibi birçok hayvan insanlarla beraber yaşamaya başladılar. Bu, Neolitik Çağ'da insanların yerleşik hayata geçmesiyle oldu. Ondan önce insanlar avcıydılar ve avlanarak hayatlarını idame ettiriyorlardı. Ancak insanlar, yerleşik hayata geçtikten sonra boyları 5 cm daha kısaldı ve şekere dayalı ürünler tüketmeye başladıklarından bugün genetik olarak birçok insanın rahatsızlığı olan şeker hastalığının ortaya çıktığı dönem oldu. Ayrıca hayvanlarla birlikte yaşamak, veba gibi mikropların insanlara bulaşmasına ortam hazırladı.
Bonus: Kedilerin evrimsel süreci:
Daha önce bir başka dostlarımız kedilerin evrimsel sürecini önceki hesabımda anlattığımdan onunla alakalı tekrar bir Bence yazmayacağım. Merak edenler onu da okuyabilirler.
Kedilerin Evrimsel Süreci ve Kediler Hakkında Pek Bilinmeyen Detaylar
En İyi Cevap