Denetimli serbestlik nedir?

Denetimli serbestlik; kapsamı kanunlarca belirlenen, şüpheli, sanık ve hükümlüler hakkında mahkemelerce verilen ceza ve tedbirlerin uygulandığı; şüpheli, sanık ve hükümlülerin toplum içinde denetim ve takibinin yapılarak, yaşam koşullarının iyileştirilmesi ve toplumla bütünleştirilmeleri için ihtiyaç duyduğu her türlü hizmet, program ve kaynakların sağlandığı bir ceza ve infaz sistemidir. Denetimli serbestlik uygulamalarında, infaz ve iyileştirme süreçleri birlikte yürütülmektedir.


Siz muhtemelen Türk Ceza Kanunu madde 191’de düzenlenen kullanmak amacıyla uyuşturucu madde bulundurma suçunu işlemişsiniz. Bu maddeye göre;

• (1) Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
• (2) Bu suçtan dolayı başlatılan soruşturmada şüpheli hakkında 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesindeki şartlar aranmaksızın, beş yıl süreyle kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilir. Cumhuriyet savcısı, bu durumda şüpheliyi, erteleme süresi zarfında kendisine yüklenen yükümlülüklere uygun davranmadığı veya yasakları ihlal ettiği takdirde kendisi bakımından ortaya çıkabilecek sonuçlar konusunda uyarır.
• (3) Erteleme süresi zarfında şüpheli hakkında asgari bir yıl süreyle denetimli serbestlik tedbiri uygulanır. Bu süre Cumhuriyet savcısının kararı ile üçer aylık sürelerle en fazla bir yıl daha uzatılabilir. Hakkında denetimli serbestlik tedbiri verilen kişi, gerek görülmesi hâlinde denetimli serbestlik süresi içinde tedaviye tabi tutulabilir.
• (4) Kişinin, erteleme süresi zarfında;

(a) Kendisine yüklenen yükümlülüklere veya uygulanan tedavinin gereklerine uygun davranmamakta ısrar etmesi,
(b) Tekrar kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alması, kabul etmesi veya bulundurması,
(c) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanması,

hâlinde, hakkında kamu davası açılır.
Bu aşamada size henüz tebligat gelmedi ise bulunduğunuz il/ilçedeki denetimli serbestlik müdürlüğünü arayarak bilgi edinebilirsiniz. Muhattabınız denetimli serbestlik müdürlüğü olacak.

Denetimli Serbestlik Nedir?

Şüpheli, sanık veya hükümlünün toplum içinde denetim ve takibinin yapıldığı, iyileştirilmesi ve topluma kazandırılması için ihtiyaç duyulan her türlü hizmet, program ve kaynakların sağlandığı alternatif bir ceza ve infaz sistemini ifade etmektedir.

Ceza adalet sisteminde, reform niteliği taşıyan değişikliklerden biri, denetimli serbestlik sisteminin kurulması olmuştur. Bu sistem; ceza yargılaması, infaz hukuku ve çocuk ceza hukukunun en önemli bölümünü oluşturmaktadır. Etkin ceza adalet sistemi, caydırıcı ceza infaz sistemi ile ideal çocuk adalet sistemi için denetimli serbestlik temel unsurdur.

Denetimli serbestlik sistemi kurulmadan önce, cezası ertelenen veya koşullu salıverilen hükümlüler takip edilmemekte, nerede yaşadıkları, ne iş yaptıkları, suç işleme risklerinin bulunup bulunmadığı bilinmemekte idi.

Bu sistemin kurulması ile hakim; hükümlünün topluma karşı taşıdığı tehlikelilik durumu, yeniden suç işleme riskinin bulunup bulunmadığını değerlendirerek, cezası ertelenen veya koşullu salıverilen hükümlüye rehber atayabilecektir. Bu suretle hükümlüler, denetim süresi içinde takip altında bulunacaklar, aynı zamanda ihtiyaç duydukları öfke kontrol, madde bağımlılığı gibi programlara katılmak suretiyle kendisini suça iten nedenler ortadan kaldırılacaktır.

Resmi Gazete’nin 20/07/2005 tarihli ve 25881 sayısı ile yürürlüğe giren 5402 Sayılı Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kanunu çerçevesinde, ilgili mahkemece hakkında mahkumiyet kararı verilmiş olup, cezaları ertelenen, salıverilen ve haklarında hapis cezası dışında herhangi bir tedbire hükmedilen çocuk, şüpheli, sanık veya hükümlü için yine mahkemece belirtilen koşullar ve süre içinde, kişilerin toplum içinde izlenmesi, iyileştirilmesi, psiko-sosyal sorunların çözülmesi, salıverme sonrası korunması, toplum ile bütünleşmesi, bilgilendirme, yönlendirme ve yardım hizmetlerini kapsayan toplum esaslı bir uygulamadır.

Denetimli serbestlik; kişinin işlediği bir suç nedeniyle tutuklanması ya da mahkemece hakkında mahkumiyet kararı verilmesi sonucunda kişinin cezasının Ceza İnfaz Kurumunda infazı yerine, infazını toplum içinde gözetim ve denetim altında tamamlamasını ifade eder.

Buna göre, denetimli serbestlik; ceza hukukumuzda alternatif bir infaz sistemidir. Şüpheli, sanık veya hükümlüler için hapsin alternatifi olan bu sistemde; kişi şarta bağlı olarak serbest bırakılmakta ve kendisine bir takım yükümlülükler getirilmektedir.

Denetimli serbestlikte, kişinin ıslahı ve topluma kazandırılması esastır.

Denetimli serbestlik hizmetleri, Bakanlık merkez teşkilatında Daire Başkanlığı, taşra teşkilatında şube müdürlükleri ve koruma kurulları ile bürolar tarafından yürütülür. Taşra teşkilatında 139 Müdürlüğü ve Koruma Kurulları bulunmaktadır.

Denetimli serbestlik Hizmetlerinde aşağıdaki ilkeler dikkate alınır:

a) İnsan onuruna saygı ve dürüstlük

Denetimli Serbestlik ve Yardım Hizmetleri uygulanmasında görev alanlar; insan haklarına saygı, dürüstlük ve kararlılık çerçevesinde hareket eder; görevlerini yerine getirirken aşağılayıcı, onur kırıcı veya küçük düşürücü davranışlarda bulunamaz.

b) Gizlilik

Denetimli Serbestlik ve Yardım Hizmetleri uygulanmasında görev alanlar; suçtan zarar gören, şüpheli, sanık, hükümlü ya da bunların ailesi hakkında öğrenmiş
olduğu bilgilerin veya düzenlediği raporların gizliliğini korumak zorundadır. Bu bilgiler kanunun zorunlu kıldığı hâller dışında hiçbir kurum ve kişiye verilemez.

c) Tarafsızlık

Denetimli Serbestlik ve Yardım Hizmetleri uygulanmasında görev alanlar; görevleri ile ilgili belgeleri inceleyebilir; ancak buradan elde ettiği bilgilerle ilgili olarak soruşturmanın gizliliği ilkesine uymak, tarafsızlığına gölge düşürecek davranış ve ilişkilerden kaçınmak ve davanın taraflarına eşit uzaklıkta olmak zorundadır.

d) Çocuğun yüksek yararı

Denetimli Serbestlik ve Yardım Hizmetleri uygulanmasında, yetişkin ve çocuklar hakkında yürütülecek işlemler ayrı ayrı yapılır ve çocukların yüksek yararının korunmasına özen gösterilir.