Ömer Hayyam benim bugüne kadar en sevdiğim kişiliklerden biridir. Bugün onun doğumunun 974'üncü sene-i devriyesi ve ben de 100'üncü Bence'mi onun şahsiyetini anlatarak şereflendirmek istiyorum.
Ömer Hayyam kimdir?
Ömer Hayyam'ı cümlelere, sayfalara, ciltlere sığdırmak mümkün değildir ancak kısaca sizlere şahsiyetinden bahsetmek istiyorum: Ömer Hayyam 18 Mayıs 1048'de Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun eski başkenti Nîşâbur'da dünyaya geldi. Onun doğumundan 4 ay sonra Türkler, Anadolu'da Bizans'a karşı büyük bir galibiyet elde etti. Yaşadığı dönem ve coğrafya; döneminde bilim, sanat ve edebiyatın en doruk noktaya ulaştığı bir coğrafyaydı.
Kör cehalet çirkefleştirir insanları.
Suskunluğum asaletimdendir.
Her lafa verecek bir cevabım var elbet
Lakin bir lafa bakarım laf mı diye,
Bir de söyleyene bakarım adam mı diye
Dünyanın gelmiş geçmiş en büyük düşünürlerindendir.
Ömer Hayyam'ın düşünceleri, dönemine göre oldukça ileridedir. Hatta 1000 yıl önce yaşamasına rağmen günümüzdeki çoğu insandan daha medeni ve özgür düşünceleri olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. Ömer Hayyam'ın en meşhur yanlarından biri rubaileridir. Rubaileri, neredeyse bütün dillere çevrilmiştir ve Avrupa dahil olmak üzere birçok yerde meşhurdur.
''Irmaklarından şaraplar akacak'' diyorsun
Cennet-i alâ meyhane midir?
''Her mümin'e iki huri'' diyorsun
Cennet-i alâ kerhaane midir?
Sadece şair değil, aynı zamanda çok iyi bir matematikçiydi.
Kendisi çok iyi bir matematikçidir. ''Cebir'' adlı eserinde üçüncü derecede bilinmeyen denklem için Arapça kökenli bir kelime olan ve günümüzde de hepimizin sıklıkla kullandığı ''şey'' kelimesini yazdı. Bu akabinde İspanyolcaya farklı isimle geçti ve en sonunda bilinmeyenler için ''x'' ifadesi kullanıldı. Ayrıca binom açılımını da bulmuş ve geometri alanında da çalışmalar yapmıştır.
Niceleri geldi, neler istediler
Sonunda dünyayı bırakıp gittiler
Sen hiç gitmeyecek gibisin değil mi?
O gidenler de hep senin gibiydiler
Sadece matematikçi değil, aynı zamanda çok iyi bir fizikçi ve astronomdu.
Ömer Hayyam, Selçuklu sultanı Melikşah'ın isteğiyle o meşhur Celâli Takvimi'ni hazırlayan kişidir. Onun hazırladığı bu takvime göre 1 yıl, 365 gün 6 saat olarak kabul edilir ve döneminde yapılmış en tutarlı takvimdir.
İçin temiz olmadıktan sonra
Hacı hoca olmuşsun kaç para?
Hırka, tespih, post, seccade güzel
Ama Tanrı kanar mı bunlara?
18 kitap yazmış, şaraba düşkün bir filozoftu.
Ömer Hayyam; şiir, astronomi, geometri ve matematik (cebir, öklit, aritmetik vs.), takvim, yıl hesaplamaları, edebiyat, fizik, felsefe gibi alanlarda 18 eser yazmıştır. Rubailerinde şaraba oldukça düşkün olduğunu görmek de mümkündür.
Sen içmiyorsan içenleri kınama bari
Bırak aldatmacayı ikiyüzlülükleri
Şarap içmem diye övünüyorsun ama
Yediğin haltlar yanında şarap nedir ki.
Gazzâlî, Nizâmülmülk ve Hasan Sabbah ile aynı dönemde yaşadı. Tam bir şampiyonlar ligi öyle değil mi?
Gazzâlî, devrin en büyük âlimlerinden olup günümüzde ismi birçok yerde zikredilir. Nizâmülmülk, gelmiş geçmiş en karizmatik siyasetçilerden biridir. Suikastçilerin lideri Hasan Sabbah ise radikal bir tarikat kurarak ismini günümüzde bile tüm dünyaya duyurmayı başarmıştır. Ömer Hayyam, onlarla aynı dönemde yaşamıştır. Birçok kaynakta Ömer Hayyam, Nizâmülmülk ve Hasan Sabbah'ın arkadaş olduğu yazılsa da bu bilgi pek sıhhatli değildir. Zira Nizâmülmülk ile aralarında yaş farkı vardır.
Beni özene bezene yaratan kim? Sen
Ne yapacağımı da yazmışsın önceden
Demek günah işleten de sensin bana
O zaman nedir o cennet cehennem?
Ütü-Masası'nın Önerdikleri
Ömer Hayyam ile alakalı yazılmış birçok kitap mevcut ama size şiddetle önerdiğim iki kitap var: Ömer Hayyam'ın kendi yazdığı rubailerini ihtiva eden kitabı alıp okuyabilirsiniz. Rubailerini okudukça 1000 yıl önce yaşamış bu adamın günümüzde birçok insandan daha kafa dengi olduğunu göreceksiniz. Yine Amin Maalouf'un yazdığı ''Semerkant'' adlı kitabı da okumanızı şiddetle tavsiye ediyorum. Tüm dünyada en çok okunan kitaplardan biridir ayrıca.
Ben ne camiye yararım, ne havraya!
Bir başka hamur benimki, başka maya
Yoksul gâvur, çirkin *rosbu gibiyim
Ne din umurumda, ne cennet, ne dünya
Bi’Bot Seçimi
Çok Süper Görüş