Osmanlı'nın En Çok Tartışılan Konularından Olan Harem Nedir, Ne Değildir?

Ütü-Masası

Osmanlı Devleti'nin belki de en gizemli müesseselerinden biri olan ''harem'', Arapçada ''haram'' kelimesinden gelmekte olup ''dokunulmaz, kutsal'' anlamlarına gelmektedir. Yine gizli ve herkesin bilmemesi gereken anlamlarına gelen ''mahrem'' ve ''mahremiyet'' de bu kökten türemiştir. Osmanlı'daki harem, bir diğer ifadeyle ''Harem-i Hümayun'' (Padişahın haremi) günümüzde en çok tartışılan konulardan biri olup birçok konuda esprisi dahi yapılmaktadır. Peki gerçekte harem nedir, ne değildir? Bu Bence'de sorularla haremi irdeleyeceğiz.

Harem gerçekten de sadece bir okul mudur?

Osmanlının En Çok Tartışılan Konularından Olan Harem Nedir, Ne Değildir?

Birçok insan haremin sadece kadınların eğitim gördüğü bir müesseseden ibaret olduğunu zanneder. Bu doğru olsa da kadınlar yalnızca eğitim görmezler. Cariye olan yani savaştan esir olarak saraya gelen kadın köleler, burada eğitime tabi tutulur, dil dersi alır ve bir yandan da padişahın cariyesi olurlar. Padişah, kadın kölelerden dilediğiyle birliktelik yaşayabilir ve cariyeler erkek çocuk doğurmaları üzerine ''haseki sultan'' unvanını elde ederler.

İslam'da en fazla 4 kadınla evlilik sınırlıyken, bazı padişahlar nasıl 10'dan fazla kadınla evlilik yaptı?

Osmanlının En Çok Tartışılan Konularından Olan Harem Nedir, Ne Değildir?

İslam'da en fazla 4 kadınla nikâh kıyma sınırlı olsa da erkek, sınırsız kadın köleyle ilişki yaşayıp çocuk yapabilme hakkına sahiptir ve helaldir. Bu durum, Kur'an-ı Kerim'de şu ayetle ifade edilmektedir:

Himayeniz altındaki yetim kızlarla evlenince haklarını gözetemeyeceğinizden, adaleti sağlayamayacağınızdan endişe ederseniz, onlarla değil, size helal olup arzu ettiğiniz diğer kadınlarla iki, üç veya dört hanım olmak üzere evlenin. Eğer bu takdirde de aralarında adaleti gerçekleştirmekten endişe ederseniz, bir kadınla veya elinizin altında olan cariyelerle yetinin. Bu durum, adaletten ayrılmamanız için en uygun olanıdır. (Nisa Suresi 3. ayet)

''Kadın köle'' anlamına gelen cariye, gayrimüslim kadınlardan seçilir ve bir erkek dilediği kadar cariyeye sahip olabilir; onlardan çocuk yapabilir ve bu erkeğe helaldir. Ayette ''...elinizin altında olan cariyelerle yetinin.'' kısmı da buna işaret etmektedir. Dolayısıyla Osmanlı padişahları, nikâh kıymaz, kadın kölelerden çocuk yapardı. Bu nedenle Osmanlı padişahlarının birçoğunun annesi yabancı kökenlidir çünkü Müslüman bir kadın İslam dinine göre cariye olamaz. Bu sebeple Fatih Sultan Mehmed'in 7 karısı değil, 7 cariyesi vardır. III. Selim'in 14, II. Abdülhamid'in 12, III. Murad'ın 40 civarında cariyesi olmuştur. Ancak Osman Bey, II. Süleyman, II. Osman gibi bazı padişahlar Müslüman kadınlara da nikâh kıymıştır.

Harem'de kimler yaşardı ve herkes girebilir miydi?

Osmanlının En Çok Tartışılan Konularından Olan Harem Nedir, Ne Değildir?

Harem'de padişahın cariyeleri, kadın hizmetkârlar, eğitmenler, padişahın annesi, çocukları ve kız kardeşleri yaşardı. Bunların dışında hiç kimse hareme giremezdi. Ancak ''harem ağası'' adı verilen ve haremde hizmet eden erkekler de vardı. Bu kimselerin dışında hareme başkalarının girmesi söz konusu değildi.

Hareme erkek giremiyorsa orada hizmet eden erkekler nasıl hareme alındılar?

Osmanlının En Çok Tartışılan Konularından Olan Harem Nedir, Ne Değildir?

Haremde hizmet eden erkekler ve ''harem ağası'' hadım edilmiştir, yani cinsel organları kesilmiştir. Ancak bu uygulamayı bizzat Osmanlı Devleti yapmıyordu. Bazı kimseler, erkek çocukların cinsel organlarını keserek onları köle pazarlarında satıyordu. Bir kimse, eşinin evinde hadım edilmiş erkeği çalıştırmayı daha güvenli bulacağından genelde hadım edilmiş erkekleri tercih edebiliyorlardı. Bir kısmı da saray tarafından satın alınıp eğitilerek haremde görevlendiriliyordu. Cinsel arzuları yok edildiği için sorun teşkil etmiyorlardı. Haremde çalışan erkeklerin çoğu da Kuzey Afrika'dan getirtilirdi.

Şimdi eğri oturalım doğru konuşalım, harem daha çok okul muydu yoksa padişahın zevk ve eğlence mekânı mıydı?

Osmanlının En Çok Tartışılan Konularından Olan Harem Nedir, Ne Değildir?

Bana göre daha çok padişahın zevk ve sefa içinde yaşadığı bir evdi. Tamamen kendi başına bir okul değildir ve harem eğitim verilmek için kurulmamıştır. Zira eğitim maksadıyla kurulmuş olsaydı orada padişah ve padişahın ailesi bulunmazdı. Harem, padişahın mahremiyetidir. Padişaha ait kadın kölelerin yaşadığı mekândır ve padişah buradaki kadın kölelerin her birine istediği şekilde tasarruf etme hakkına sahipti.

Osmanlı'nın En Çok Tartışılan Konularından Olan Harem Nedir, Ne Değildir?
31 Cevap